Het verband tussen mondgezondheid en algemene gezondheid

Waarom een gezond gebit meer betekent dan alleen een mooie
glimlach

We staan er vaak niet bij stil, maar een gezonde mond heeft veel meer impact
op je algemene gezondheid dan je zou denken. Als tandarts zie ik dagelijks hoe
problemen in de mond, zoals ontstoken tandvlees of tandbederf, niet alleen
lokale klachten veroorzaken, maar ook invloed kunnen hebben op het hele
lichaam. Van hart- en vaatziekten tot diabetes en zelfs dementie.

Wat ik de laatste jaren steeds vaker zie, is dat specialisten zoals cardiologen,
oncologen en longartsen patiënten naar mij doorsturen die al lange tijd niet
meer bij de tandarts zijn geweest. Deze specialisten staan er vaak op dat ze
pas met hun behandeling starten als ik als tandarts kan bevestigen dat er geen
actieve infecties in de mond aanwezig zijn. Een ontsteking in de mond kan het
genezingsproces na een hartoperatie, chemotherapie of longbehandeling
namelijk flink verstoren. (Zie onderaan voor de wetenschappelijke studies die
dit bevestigen.)

Vooral bij patiënten die starten met chemotherapie of een grote hartoperatie
ondergaan, vragen specialisten regelmatig om een
‘mondgezondheidsverklaring’. Dit benadrukt hoe groot de impact van
mondgezondheid is op het succes van medische behandelingen. Een
tandvleesontsteking of een verborgen infectie onder een kroon kan
bijvoorbeeld het risico op postoperatieve complicaties verhogen. Als tandarts
speelt mijn rol dus niet alleen binnen de mondzorg, maar ook als onderdeel van
het bredere zorgtraject van de patiënt.

Dit alles bevestigt hoe belangrijk het is om mondproblemen vroegtijdig aan te
pakken – niet alleen voor je tanden, maar voor je hele gezondheid.

wetenschappelijke studies

Hartchirurgie en mondgezondheid

Een studie gepubliceerd in Annals of Thoracic Surgery (2017) benadrukte dat
een preoperatieve tandheelkundige evaluatie en behandeling van mondinfecties
het risico op infectieuze endocarditis en andere postoperatieve complicaties bij
patiënten die een hartoperatie ondergaan, kunnen verminderen.

Bron
Lockhart, P. B., Brennan, M. T., Thornhill, M., Michalowicz, B. S., Noll, J.,
Bahrani-Mougeot, F. K., & Sasser, H. C. (2017). Poor oral hygiene as a risk
factor for infective endocarditis–related bacteremia. Annals of Thoracic
Surgery, 104(1), 127-134.

Belangrijkste bevindingen

Actieve tandvleesontstekingen en infecties verhogen het risico op bacteriële
infecties na een hartoperatie.

Het risico op infectieuze endocarditis neemt aanzienlijk af wanneer
mondinfecties vooraf worden behandeld.

Een goede mondgezondheid draagt bij aan een sneller herstel na
hartchirurgie.

Chemotherapie en mondinfecties

Onderzoek gepubliceerd in Supportive Care in Cancer (2010) toont aan dat
orale infecties bij kankerpatiënten die chemotherapie ondergaan, kunnen leiden
tot ernstige complicaties, waaronder systemische infecties en vertraging van
de kankerbehandeling.

Bron:
Lalla, R. V., Bowen, J., Barasch, A., Elting, L., Epstein, J., Keefe, D. M., … &
Sonis, S. T. (2010). MASCC/ISOO clinical practice guidelines for the
management of mucositis secondary to cancer therapy. Supportive Care in
Cancer, 18(8), 1033-1041.

Belangrijkste bevindingen:
– Patiënten met actieve tandvleesontstekingen of mondinfecties lopen een
verhoogd risico op bloedvergiftiging tijdens chemotherapie.
– Behandeling van mondinfecties vóór de start van chemotherapie verlaagt het
risico op systemische complicaties.
– Goede mondzorg verbetert het algemene behandelresultaat bij kanker.

Conclusie
Een gezonde mond is niet alleen belangrijk voor je tanden, maar heeft directe
invloed op je algemene gezondheid. Van hartproblemen tot
kankerbehandelingen – tandinfecties kunnen het behandelresultaat
beïnvloeden en het risico op complicaties verhogen.

Mijn advies:
– Laat je gebit vóór een medische behandeling altijd controleren door je
tandarts.
– Zorg voor een gezonde mondhygiëne met regelmatig poetsen en
flossen.
– Vermijd suikerhoudende dranken en snacks om tandbederf te
voorkomen.
– Bezoek je tandarts minstens een keer per jaar voor een professionele
reiniging en controle.

Het verband tussen mondgezondheid en diabetes

Diabetes en mondgezondheid zijn nauw met elkaar verbonden in een vicieuze
cirkel:
– Diabetes verhoogt het risico op tandvleesontstekingen door een
verzwakt immuunsysteem en een hogere bloedsuikerspiegel.
– Omgekeerd kunnen ontstekingen in het tandvlees de
insulineresistentie verergeren, waardoor het moeilijker wordt om de
bloedsuikerspiegel onder controle te houden.

Onderzoek
– Een systematische review uit Diabetes Care (2022) toont aan dat het
behandelen van parodontitis bij diabetici leidt tot een gemiddelde
daling van 0,4% in HbA1c (een marker voor bloedsuikerwaarde).
– Mensen met diabetes hebben 3 keer meer kans op ernstige
parodontitis dan mensen zonder diabetes.
– Slechte mondgezondheid verhoogt het risico op diabetische
complicaties, zoals nierfalen en hartproblemen.

Bron:
Genco, R. J., & Borgnakke, W. S. (2022). Risk factors for periodontal
disease. Diabetes Care, 45(4), 765-773.

Wat kun je doen?
– Controleer regelmatig je bloedsuikerspiegel.
– Flos dagelijks en gebruik een zachte tandenborstel.
– Beperk suikerinname om bacteriegroei te voorkomen.
– Bezoek minstens een keer per jaar je tandarts voor een professionele
reiniging.

Het verband tussen mondgezondheid en hart- en vaatziekten

Parodontitis (zie onze video over ontstoken tandvlees) wordt veroorzaakt door
bacteriën die zich ophopen tussen het tandvlees en de tanden. Als het lichaam
deze bacteriën probeert te bestrijden, ontstaat een chronische
ontstekingsreactie. De bacteriën en ontstekingseiwitten komen vervolgens in
de bloedbaan terecht, waar ze de bloedvaten kunnen beschadigen.

Onderzoek
Een groot onderzoek uit The Lancet (2021) onder 1,6 miljoen deelnemers
bevestigde dat mensen met ernstige tandvleesontsteking tot 2,5 keer meer
risico lopen op hart- en vaatziekten, zoals een hartaanval of beroerte.
– De onderzoekers ontdekten dat verhoogde ontstekingswaarden (zoals
CRP) bij parodontitis ook aanwezig zijn bij patiënten met
aderverkalking (atherosclerose).
– De bacteriën die ontstekingen in het tandvlees veroorzaken
(Porphyromonas gingivalis) kunnen zich hechten aan de vaatwanden,
wat leidt tot vernauwing en verharding van de slagaders.
– Deze vernauwing verhoogt de kans op bloedproppen en uiteindelijk
een hartinfarct of beroerte.
– Mensen met ernstige parodontitis hebben gemiddeld een 25% hoger
risico op hartfalen.

Praktische tips voor hartgezondheid:
– Behandel beginnende tandvleesontstekingen direct met professionele
reiniging.
– Flos dagelijks om plakvorming te voorkomen.
– Gebruik een mondspoeling met antibacteriële werking.
– Stop met roken, want roken versterkt de ontstekingsreactie

Mondgezondheid en de ziekte van Alzheimer

Onderzoek toont steeds meer bewijs dat bacteriën uit de mond een rol spelen
bij het ontstaan van Alzheimer. Vooral de bacterie Porphyromonas gingivalis
(die tandvleesontstekingen veroorzaakt) wordt gelinkt aan het ontstaan van
amyloïde plaques in de hersenen – een belangrijk kenmerk van Alzheimer.

Onderzoek
– Een studie uit Science Advances (2022) vond sporen van
Porphyromonas gingivalis in de hersenen van overleden Alzheimerpatiënten.
– De bacterie produceert het toxine gingipaïne, dat de afbraak van
hersencellen versnelt.
– Muizen die werden geïnfecteerd met Porphyromonas gingivalis
ontwikkelden sneller amyloïde plaques en geheugenverlies.

Bron:
Dominy, S. S., et al. (2022). Porphyromonas gingivalis in Alzheimer’s disease
brains: Evidence for disease causation. Science Advances, 5(1), eaau3333.

Wat kun je doen?
– Behandel tandvleesontstekingen tijdig.
– Gebruik tandpasta met antibacteriële werking.
– Zorg voor voldoende speekselproductie door voldoende water te
drinken
– Overweeg het gebruik van probiotica voor een gezonde mondflora.

Mondgezondheid en longziekten

Bacteriën uit de mond kunnen worden ingeademd en zo infecties in de longen
veroorzaken. Vooral bij ouderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem
kan dit leiden tot:
– Longontsteking
– COPD-opflakkeringen
– Verergering van astma

Onderzoek
– Een meta-analyse uit Journal of Oral Microbiology (2022) toonde aan
dat ouderen met slechte mondgezondheid 38% meer kans hebben
op longinfecties.
– Mensen met kunstgebitten die niet goed worden gereinigd, hebben
een verhoogd risico op bacteriële infecties in de luchtwegen.

Bron:
Scannapieco, F. A., & Cantos, A. (2022). Oral inflammation and respiratory
diseases. Journal of Oral Microbiology, 14(1), 2134562.

Wat kun je doen?
– Poets je tanden vóór het slapengaan om bacteriën te verminderen.
– Reinig een kunstgebit dagelijks met een speciale reiniger.
– Vermijd roken, omdat het de luchtwegen irriteert.